از جمله مباحث مهم در فرزند پروری، مسائل مربوط به خواب در کودکان است، داشتن خواب کافی لازمه انجام فعالیت های روزمره است و نداشتن خواب کافی و مفید از مشکلاتی است که از نوزادان نوپا گرفته تا کودکان و نوجوانان در سن مدرسه، با آن دست به گریبان هستند و این مسئله دغدغه بسیاری از والدین است.
خواب کافی و نیاز به خواب در افراد مختلف متفاوت است اما اگر فرزند شما در طول روز مدام چرت می زند و یا خستگی عمومی دارد، ضروری است که خواب کودک را مورد بررسی قرار دهید؛ داشتن خواب کافی مانند ورزش و داشتن تغذیه سالم از الزامات رشد کودکان است و هر گونه اختلال در خواب بر جنبه های مختلف زندگی کودک تاثیرگذار است.
در این مقاله ابتدا اهمیت خواب سالم برای کودکان را شرح می دهیم در ادامه شرایط خواب در کودکان، میزان خواب موردنیاز کودک بر حسب سن و موارد مهم در مورد بهداشت خواب در کودکان را مورد بررسی قرار می دهیم؛ تا پایان ما را همراهی کنید.
اهمیت خواب در کودکان
- داشتن خواب کافی باعث افزایش ضریب هوشی کودکان می شود، به طوری که طی بررسی ها مشخص شد که کودکان با ضریب هوشی بالا دارای برنامه خواب منظم و طولانی هستند.
- داشتن خواب سالم و اصلاح الگوی خواب، در کودکان بیش فعال تاثیر زیادی بر روابط بین فردی و عملکرد تحصیلی آنها دارد و اوضاع را بهبود می بخشد.
- داشتن خواب سالم بر رشد عصبی کودک تاثیر چشم گیری دارد و یک عامل پیشگیری در بسیاری از مشکلات رفتاری و اختلالات یادگیری است.
- عدم خواب کافی به در دراز مدت باعث ایجاد تاثیرات مخرب و شدید بر عملکرد مغزی و جسمی کودک می شود.
شرایط خواب سالم در کودکان
داشتن خواب سالم باعث می شود تا کودک به هنگام بیداری عملکرد بهینه داشته باشد و درجه هوشیاری مطلوب را بتوان در کودک مشاهده کرد؛ منظور از درجه هوشیاری مطلوب بالاترین میزان توجه است که در مورد کودکان شامل مواردی مانند جنب و جوش و تحرک مربوط به دوران کودکی، توجه و کنجکاوی نسبت محیط پیرامون است.
یک خواب سالم بایستی شامل شرایط زیر باشد:
- کمیت خواب: طول مدت خواب کافی باشد و نیاز کودک به خواب را تامین کند.
- کیفیت خواب: داشتن یک خواب خوب و بدون وقفه
- برنامه خواب مشخص: خواب کودک در طول شبانه روز بایستی براساس یک ریتم مشخص باشد.
زمان و مدت خواب کودک بر اساس سن و خصوصیات فردی متفاوت است که والدین می توانند با راهنمایی پزشک متخصص کودک بر اساس نیاز کودک یک زمان مشخصی را مدنظر بگیرند، اما دست یابی به یک برنامه خواب مشخص در چند ماه اول زندگی نوزاد کمی دشوار است اما به مرور زمان و افزایش سن نوزاد امکان پذیر خوهد بود، که این امر نیازمند همکاری تمام اعضای خانواده است مبنی بر اینکه همه افراد خانواده در یک ساعت مشخص از شب برای خواب اقدام کنند.
میزان نیاز به خواب بر اساس سن کودک
نوزادان از تولد تا ۶ ماهگی
میزان خواب در این سن حدود ۱۸ ساعت در روز می باشد، البته در بدو تولد ممکن است که این زمان کمی بیشتر باشد اما بعد از سپری شدن ۶ هفته از زمان تولد شما شاهد کاهش میزان خواب و ایجاد یک الگوی منظم در خواب کودک هستید و طولانی ترین دوره خواب ۴ تا ۶ ساعت طول می کشد و کودک بیشتر عصرها تمایل دارد بخوابد.
۶ تا ۲۱ ماهگی
میزان خواب کودک در این محدوده سنی ۱۴ تا ۱۵ ساعت در روز است اما بسیاری از کودکان حتی با داشتن حداکثر ۱۲ ساعت خواب، نیازشان به خواب تامین می شود زیرا کودک در این سن بیشتر اجتماعی شده و الگوی خواب او به بزرگسالان بیشتر شبیه می شود.
۱ تا ۳ سالگی
کودک در این سن به حدود ۱۲ تا ۱۴ ساعت خواب در روز نیاز دارند و در طول روز تنها یک بار می خوابند.
۳ تا ۶ سالگی
میزان خواب بین ۱۰ تا ۱۲ ساعت است به طوری که با افزایش سن میزان خواب کمتر می شود، به عنوان مثال کودک ۳ ساله خواب کوتاه روزانه دارد اما کودک ۵ ساله در طول روز اصلا نمی خوابد.
۷ تا ۱۲ سال
در این سن به دلیل داشتن فعالیت های اجتماعی، خانوادگی و سرگرمی به برنامه های روتین مدرسه، ساعت خواب به ۹ تا ۱۰ ساعت در روز کاهش می یابد.
چه زمانی نیاز است جهت اختلال خواب در کودکان به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر کودک به طور مکرر دچار مشکل در خواب مانند بد خوابی یا کم خوابی بود، نیاز است که علت مشکلات خواب در کودکان مورد بررسی قرار بگیرد؛ این علت ها می تواند شامل مشکلات جسمی و یا حتی روانی باشد که شما می توانید با کمک پزشک متخصص اطفال و روانشناس کودک این کار را به صورت اصولی و تخصصی انجام دهید و پس از تشخیص برای درمان اقدام کنید.
بهداشت خواب در کودکان شامل چه مواردی است؟
بهداشت خواب کودک شامل مجموعه ای از اقدامات است که می توان انجام داد تا کودک خواب بهتری داشته باشد و شامل موارد زیر می شود:
- عدم مصرف غذاهای شور، چرب و پرکالری در وعده شام.
- انجام بازی هایی که باعث تخلیه انرژی و ایجاد احساس آرامش در کودک می شوند مانند خمیر بازی.
- تامین نور کافی و دمای مناسب در اتاق خواب کودک
- عدم مصرف شکر و کافئین در شب
- عدم استفاده از چراغ خواب با نور زیاد نزدیک تخت خواب کودک
- انجام فعالیت های ورزشی مانند شنا، پیاده روی و دوچرخه سواری
- حداقل فاصله زمانی ۳ ساعته بین صرف شام تا زمان خوایبدن.
