یکی از انواع شناخته شده سنگهای ساختمانی، سنگ گرانیت یا سنگ خارا است که از جملهی مقاومترین، فراوانترین و پرکاربردترین سنگها در حوزه ساختمانسازی و معماری به شمار میآید.
از میان سنگهای طبیعی در پوسته زمین، سنگ گرانیت پس از سنگ بازالت فراوانترین نوع سنگ در سطح زمین است.
اگر میخواهید راجع به این سنگ آذرین بیشتر بدانید، در ادامه این مقاله با ما همراه باشید.
سنگ گرانیت چیست؟
سنگ گرانیت (Granite) گونهای از سنگهای آذرین درونی به حساب میآید، به گونهای که گدازهها یا تودههای مذاب به نام ماگما پس از سرد شدن در سطح زمین یا در نزدیکی سطح زمین باعث به وجود آمدن این نوع سنگ میشوند که دانههای متوسط تا درشت رنگی را دربردارد.
سنگ گرانیت از ترکیب چندین کانی به وجود آمده است که شامل کانیهایی همچون میکا، کوارتز، فلدسپات و چندین کانی دیگر است.
گرانیت بسیار مقاوم، بادوام و سخت است و قابلیت صیقلپذیری بسیار بالایی دارد که باتوجه به نوع شیمی سنگ و کانی موجود در آن در رنگهای سفید، خاکستری، صورتی، مشکی، قهوهای و غیره در طبیعت وجود دارد.
مشخصات سنگ گرانیت
این سنگ که از قدیمیترین و عمومیترین انواع سنگهای ساختمانی است باتوجه به نوع کانی موجود در سنگ مشخصات ظاهری و رنگهای مختلفی دارد.
عموماً گرانیت فاقد رگه و فسیل است و دارای بافتی با دانهها و کریستالهای درشت است که بلورهای آن با اندازههایی تقریباً یکسان در هم تنیده شدهاند و به همین دلیل نوع بافت آن متراکم است.
سطح سنگ گرانیت بسیار درخشان و صیقلی است، تراکم حجمی آن بسیار بالا است و به همین دلیل از انواع سنگهای سختبُر به شمار میآید یعنی به سختی و با سرعت کمتری بُرش میخورد، نسبت به سایر سنگها جذب آب کمتری دارد و بدون استفاده از هیچ مادهی پرکنندهای سنگ ماهیت طبیعی خود را حفظ کرده است.
اگرچه گرانیت سنگی است که مقاومت بالایی دارد، اما وزن آن سنگین است که از ویژگیهای منفی آن به حساب میآید.
همچنین، از آنجایی که این سنگ هیچ خلل و تخلخلی ندارد و سنگی توپُر است، طی فرآیند نصب به راحتی به سیمان و ملات نمیچسبد و به دلیل چسبندگی کم ممکن است جدا شود و سقوط کند، بنابراین سنگکاران هنگام نصب سنگ گرانیت به دیوار باید موارد ایمنی را حتماً رعایت کنند.
از دیگر مشخصات سنگ گرانیت که جزء معایب آن به شمار میآید، مضر بودن آن برای سلامتی است، زیرا امروزه برخی آزمایشات علمی سرطانزا بودن این سنگ را نشان دادهاند.
قیمت سنگ گرانیت را پارامترهایی مختلفی همچون اندازه، ضخامت و نوع فرآوری تعیین میکنند.
یکی دیگر از عوامل تأثیرگذار بر قیمت این سنگ، میزان مسافت بین معدن استخراج سنگ و کارخانه فرآوری آن است.
مزایای سنگ گرانیت
مقاومت، سختی و دوام زیاد
بافت بلورین یکدست و یکنواخت
تنوع در رنگ
تراکم بالا
درصد تخلخل اندک
مقاوم در برابر جذب و نفوذ آب
مقاوم در برابر ضربه، فشار و خش
تحمل وزن بالا
مناسب برای مکانهای پرتردد
مقاوم در برابر مواد اسیدی
مقاوم در برابر درجه حرارت 150 تا 200 درجه سانتیگراد
زیبایی، ظرافت و درخشندگی
مناسب برای محیطهای صنعتی و فضاهای داخلی و خارجی ساختمان
محل استخراج
گرانیت از معادن موجود در برخی مکانهای خاص استخراج میشود زیرا در هر جایی یافت نمیشود.
از جمله کشورهایی که دارای معادن استخراج سنگ گرانیت هستند میتوان به ایران، هند، ویتنام، چین، استرالیا، برزیل و غیره اشاره کرد که با توجه به بیشترین مواد معدنی موجود در هر منطقه استخراج، ویژگیهای ساختاری و ظاهری سنگ متفاوت میشود.
تم رنگی گرانیت در ایران عمدتاً سفید و سیاه دانهدار است که معادن درحال استخراج این سنگ در ایران معادنی همچون معادن استان خراسان و اصفهان، معادن زاهدان و بروجرد و معادن شهرستان نطنز هستند.
محبوبترین معادن و انواع سنگ گرانیت در ایران عبارتند از:
گرانیت نهبندان
گرانیت مروارید مشهد
گرانیت خرم دره
گرانیت سبز جنگلی بیرجند
گرانیت سبز کاهویی بیرجند
گرانیت گل پنبهای همدان
گرانیت فیروزهای
کاربرد سنگ گرانیت
کاربرد سنگ گرانیت
سنگ گرانیت برای کفپوش در مکانهای پر رفت و آمد مانند ایستگاههای مترو، سنگفرش خیابانها و نماکاری ساختمانها، پلهها، روی کابینت و اپن آشپزخانه، قابهای دیواری، محوطهسازی، پارکینگ، حیاط و غیره به کار میرود و جزء محبوبترین مصالح ساختمانی است.
از سنگدانهها و گرانیتهای خرد شده نیز در راهآهن و راهسازی و برای پرُکردن قسمتهایی که خالی است استفاده میشود.
نگهداری از سنگ گرانیت
گرانیت به دلیل تخلخل اندک لکه نمیشود، اما درصورتی که مدت زمان طولانی در مواجهه با آب و رطوبت یا مادهی دیگری باشد لکه میشود و به همین دلیل است که برای نگهداری از این سنگ باید بلافاصله پس از ریختن آب یا هر مادهی دیگری تمیز شود و از پاککنندههای غیراسیدی برای نظافت و پاک کردن آن بهتر است استفاده شود.
تفاوت و شباهت سنگ گرانیت با سنگ بازالت
سنگ بازالت مانند سنگ گرانیت از سنگهای آذرین است و شبیهترین سنگ به سنگ گرانیت است اما تفاوتهایی با آن نیز دارد که در ادامه به آنها اشاره شده است:
سنگ بازالت یک سنگ آتشفشانی است که در سطح زمین به وجود میآید اما گرانیت در اعماق زمین تشکیل میشود.
درحالی که فرآیند تشکیل سنگ بازالت سریع است و میتواند در عرض چند سال یا حتی چند روز تشکیل شود، مدت زمان تشکیل سنگ گرانیت میلیونها سال به طول میانجامد.
بازالت سنگی است که در پوسته اقیانوسی رایج است و گرانیت در پوسته قارهای.
گرانیک تنها در کره زمین یافت میشود و در دیگر سیارههای منظومه شمسی وجود ندارد اما بازالت علاوهبر زمین در سیارههای دیگر مانند کره مریخ و ماه هم وجود دارد.
