دوره نوجوانی از سن ۱۲ سالگی شروع می شود و تا سن ۲۰ یا ۲۱ سالگی ادامه پیدا می کند، این دوره یکی از حساس ترین دوره های زندگی یک فرد محسوب می شود که سرنوشت فرد را رقم می زند؛ اگر این دوره با موفقیت سپری شود آینده ای سرشار از موفقیت در انتظار فرد خواهد بود، در طرف مقابل بی توجهی به آسیب های دوران نوجوانی، خسارت های جبران ناپذیری را به نوجوان و در نهایت جامعه ای که فرد در آینده در آن قرار می گیرد وارد می کند.
رضا نباتی کارشناس فرهنگی آسیب را این گونه تعریف می کند “مجموعه ای از عواملی که باعث می شوند نوجوان از فعالیت های اجتماعی و رفتارهایی که به قرار گرفتن او در مسیر صحیح می شود دور کند.
آسیب های دوران نوجوانی
- اعتیاد به اینترنت و فضای مجازی
رضا نباتی کارشناس فرهنگی در این زمینه باور دارد که استفاده بیش از اندازه از اینترنت و فضای مجازی باعث وابستگی شدید روانی در افراد می شود و ابعاد فکری و اخلاقی آن ها را تحت تاثیر قرار می دهد و باعث ایجاد آسیب برای افراد می شود، هرچه سطح خودباوری و اعتماد به نفس فرد بالاتر باشد کمتر تحت تأثیر فضای مجازی قرار می گیرد.
- افزایش پیروی از گروه همسالان
در این دوره از زندگی، تبعیت از گروه همسالان به بیشترین حد خود می رسد و بی توجهی والدین به این موضوع و به دنبال آن قرار گرفتن نوجوان در گروه های دوستی نامناسب می تواند آنها را درگیر آسیب هایی می کند که ممکن است آینده آنها را تباه کند و باعث شکل گیری شخصیت ضد اجتماعی در نوجوانان شود.
- اعتیاد به الکل و مواد مخدر
یکی دیگر از آسیب های دوران نوجوانی را تهدید می کند، اعتیاد به الکل و مواد مخدر است؛ دکتر حمید جمشیدیان روانشناس معتقد است که به دلیل عدم آگاهی نوجوان و جوانان و از سویی دیگر بی توجهی رسانه ها، مسئولین، مربیان آموزشی در مدارس و خانواده ها، باعث شده تا نوجوانان و جوانان به راحتی در دام اعتیاد گرفتار شوند، این اتفاق با قرار گرفتن افراد در جمع دوستان و همسالان افزایش می یابد.
ایشان معتقد است که پرکردن خلا های عاطفی و احساسی نوجوان باعث می شود که اعتمادبه نفس او افزایش یافته و نسبت به محیط پیرامون شناخت واقعی پیدا می کند و به لذت های زودگذر که مصرف این گونه مواد برایش ایجاد می کند دل نبندد؛ با توجه به اینکه اولین تجربه فرد در استفاده از این مواد حتی از روی کنجکاوی هم می تواند بسیار خطر ناک باشد نقش آگاهی دادن به نوجوانان و جوانان بیش از پیش آشکار می شود.
- استقلال طلبی
دوره نوجوانی با افزایش تمایل فرد به استقلال طلبی همراه است و نوجوان تمایل دارد تا از وابستگی کودکانه به سمت استقلال شخصی حرکت کند و خودش تصمیم گیرنده باشد، نادیده گرفتن این نیاز توسط والدین باعث ایجاد تعارضاتی در خانواده می شود.
باید به این نکته توجه داشته باشید که طغیان و سرکشی نوجوانان در این دوره به این دلیل نیست که با تمام قوانین وضع شده از سوی والدین مخالفت کنند بلکه خواهان انتخابات شخصی در مسائلی هستند که قبلا تحت کنترل والدین بوده است؛ در این دوران سنی محدودیت زیاد اعمال شده از سوی والدین باعث ایجاد فاصله بین نوجوان و خانواده می شود.
- افزایش استرس و اضطراب
یکی دیگر از آسیب های دوران نوجوانی افزایش فشار استرس و اضطراب است، در این دوره فرد در دنیای جدیدی قرار می گیرد و عدم توانایی او در مدیریت این موضوع باعث افزایش استرس و اضطراب می شود، اگر این استرس و اضطراب شدید تحت درمان قرار نگیرد باعث ایجاد بیماری هایی برای فرد حتی در دوره بزرگسالی می شود؛ زمینه های ایجاد استرس در دوران نوجوانی عبارتند از ترس از قبولی در امتحانات، ترس از پذیرفته شدن از سوی گروه همسالان، ترس از پذیرش مسئولیت، ترس از ارتباط با جنس مخالف و … .
- ناتوانی در برقراری ارتباط با دیگران
افزایش فشار های روانی، احساسی و عاطفی، و اجتماعی باعث می شوند که اعتماد به نفس نوجوان کاهش پیدا کند و او در برقراری ارتباط با دیگران دچار مشکل شود و این موضوع باعث قطع ارتباطات وی با گروه دوستان، اطرافیان و یا حتی اعضای خانواده می شود؛ این مشکل در صورتی که فرد در دوران کودکی مهارت های ارتباطی را به خوبی یاد نگرفته باشد شدیدتر بروز پیدا می کند و فرد توانایی رویارویی با دیگران و برقراری ارتباط مناسب با آنان را از دست می دهد.
و اما نکته ای که باید به آن توجه ویژه ای داشت …
علاوه بر مشکلات و آسیب های گفته شده آسیب های زیاد دیگری نیز وجود دارد که نوجوانان با آنها درگیر هستند؛ بنابراین والدین بایستی با هوشیاری وضعیت فرزند خود را زیر نظر داشته باشند و به محض مشاهده مشکل و یا نشانه ای از این آسیب ها با متخصصین در زمینه روانشناسی نوجوان مشورت کنند تا در صورت وجود آسیب های احتمالی، تشخیص و درمان به موقع صورت بگیرد تا پیامدهای ناشی از این آسیب ها به حداقل برسد.
دیدگاه خود را بیان کنید